ADHD jest wbrew pozorom dość częstą chorobą wśród dzieci, niemniej jednak wiele osób nie do końca wie, na czym dokładnie polega na choroba. Często też trudno ją rozpoznać, ponieważ zachowanie dziecka z Zespołem Nadpobudliwości z Deficytem Uwagi bywa niekiedy traktowane jako zwykły brak posłuszeństwa, złośliwość czy ruchliwość. Zdarza się również, że rodzice błędnie diagnozują ADHD w drugą stronę, gdyż każde nieprawidłowe zachowanie uznają od razu za chorobę. Warto więc zorientować się, jak poznać, że dziecko ma ADHD.

Objawy ADHD

Pierwszym objawem, który może nas zaniepokoić jest nadruchliwość.  Chodzi tu o aktywność ruchową, która znacznie odbiega od aktywności innych dzieci w tym samym wieku. Wbrew pozorom wcale nie tak łatwo pomylić to zachowanie ze zwykłą ruchliwością, gdyż dziecko z ADHD wyróżnia się pod tym względem na tle rówieśników. Maluch z tym schorzeniem nie jest w stanie wysiedzieć w szkole na lekcjach, często wstaje i chodzi po sali, bo brak ruchu doprowadza go do szału. Charakterystycznymi zachowaniami z zakresu nadruchliwości są: widoczny niepokój ruchowy, trudności w pozostawaniu w bezruchu nawet przez chwilę, częste podrywanie się z miejsca, wchodzenie w różne przedmioty, ciągle machanie kończynami, szybkie poruszanie się, chodzenie bez celu, bezustanne wykonywanie ruchów takich jak podrygiwanie, bujanie się na krześle czy bawienie się przypadkowymi rzeczami. Pamiętajmy jednak, że są to tylko objawy tego schorzenia, co oznacza, że każda osoba z AHDH jest nadpobudliwa, ale nie każda ruchliwa osoba ma ADHD. 

Drugim charakterystycznym symptomem jest impulsywność. Dzieci z Zespołem Nadpobudliwości z Deficytem Uwagi robią wiele rzeczy w sposób niekontrolowany i często nawet nie zdają sobie sprawy z tego, jak aktualnie się zachowują i że wykonują daną czynność. Co ciekawe, zazwyczaj są świadome, że niektóre ich działania są nieprawidłowe, ponieważ znajdą ogólnie panujące zasady, ale po prostu nie mogą powstrzymać tego, co robią. Impulsywność jest tu nieumiejętnością zahamowania reakcji. Z objawu tego wynikają chociażby: wybuchy złości, wdawanie się w bójki, wtrącanie się do rozmów, zakłócanie ciszy, podatność na sugestie, psucie rzeczy, nadmierna reakcja na bodźce, wybieganie na ulicę, uciekanie. Poza tym osobom takim brak jest cierpliwości, nie potrafią czekać i przez to często się irytują.

Po czym jeszcze można rozpoznać ADHD u dziecka? Między innymi po zaburzeniach uwagi. Osoby takie nie są w stanie skoncentrować swojej uwagi na jednej czynności. Przez to szybko zmieniają obiekt swoich zainteresowań, nie potrafiąc przy tym wybrać, które z nich jest w tym momencie najważniejsze. Objaw ten można zauważyć na przykład w szkole, gdzie dziecko nie daje sobie rady z jednoczesnym słuchaniem nauczyciela i notowaniem. Nie oznacza to jednak, że maluchy z ADHD nie są w stanie wcale skupić na czymś swojej uwagi. Umieją to zrobić, jednakże tylko w przypadku, gdy dana rzecz jest dla nich niezwykle ciekawa, wręcz wciągająca. Problem jest, kiedy muszą koncentrować się na siłę, wbrew sobie. Dzieci cierpiące na Zespół Nadpobudliwości z Deficytem Uwagi bardzo często przerywają jedną rzecz, by rozpocząć inną, dlatego nie kończą większości zadań czy zabaw. 

W związku z wymienionymi symptomami wyróżniamy trzy rodzaje ADHD: z przewagą nadruchliwości i impulsywności, z dominacją zaburzeń uwagi bądź też typ mieszany. Warot wiedzieć, że u chłopców zwykle mamy do czynienia z typem mieszany, zaś u dziewczynek – z zaburzeniami uwagi. Z wiekiem u części osób objawy ustępują, ale zdarza się, że np. ruchliwość czy impulsywność pozostają, co nie oznacza, że nie da się z tym normalnie żyć. 

Czy są jeszcze jakieś kryteria, które z większą dokładnością pozwolą nam rozpoznać ADHD? Jest to przede wszystkim zasada, która mówi, że o ADHD możemy mówić, gdy wystąpi co najmniej kilka objawów z danej grupy: nadruchliwości, impulsywności czy zaburzeń uwagi. Poza tym konieczne jest tu spełnienie jeszcze innych warunków: pojawienie się symptomów do siódmego roku życia, pojawianie się ich minimum w dwóch środowiskach np. w szkole i w domu, utrudnianie przez nie funkcjonowania w społeczeństwie. Poza tym dziecko nie może mieć wówczas stwierdzonych innych zaburzeń zachowania. Warto zapoznać się również z przykładami zaburzeń zachowania, które nie muszą współistnieć z ADHD, a utrzymują się co najmniej przez 12 miesięcy. Są to przede wszystkim: nieprzestrzeganie reguł społecznych, buntowanie się, niekontrolowane używanie wulgaryzmów, wybuchy złości, wdawanie się w konflikty. Poza tym będą to również ucieczki z domu, kłamstwo, zachowania agresywne i niebezpieczne np. podpalenia. 

Na co na początku należy zwrócić uwagę w zachowaniu malucha? Między innymi na opóźniony bądź przyspieszony rozwój mowy, problemy ze snem i z jedzeniem, także z odruchami ssania czy przeżuwania. Ponadto dzieci cierpiące na ADHD nie uczą się na własnych  błędach, a codziennie czynności wykonują dłużej niż inni. 

Diagnostyki ADHD dokonuje się w kilku etapach. Pierwszym jest rozmowa specjalisty z rodzicami, w trakcie której określa się przebieg ciąży i porodu, a także rozwoju dziecka. Następnie lekarz zapoznaje się z opinią nauczyciela, który opowiada o zachowaniu malucha w szkole, przy czym nauczyciel ten musi uczyć go przez minimum pół roku. Trzecim etapem jest obserwowanie dziecka, a później rozmowa z nim sam na sam. Specjalista wykonuje również testy psychologiczne, badanie neurologiczne i pediatryczne, a często taże elektroniczny pomiar szybkości ruchów gałki ocznej.